خونگیری وریدی (Venipuncture)

این رویه برای گرفتن نمونه خون وریدی انجام می شود. خونگیری وریدی در برگیرنده سوراخ کردن یک ورید با نیدل و گرفتن خون با سرنگ یا لوله تخلیه است. معمولاً نمونه گیری خون وریدی از چین داخلی آرنج انجام می شود. هرچند اگر ضروری باشد، می توان از پشت ساعد، پشت دست یا پا یا هر موضع قابل دسترسی دیگر خونگیری کرد. خونگیری از بخش داخلی مچ دست توصیه نمی شود زیرا امکان آسیب به ساختارهای زیرین وجود دارد. گرچه در بیمارستان معمولاً پرسنل آزمایشگاه کار خونگیری وریدی را انجام می دهند، اما در شرایط این کار به عهده پرستار است.

تجهیزات لازم

تورنیکه یا گارو
دستکش
سرنگ یا لوله تخلیه و نیدل نگهدار
پد ضد عفونی کننده
نیدل شماره ۲۰ یا ۲۱ (برای ساعد) یا ۲۵ (برای مچ، دست یا آرنج و برای بچه ها)
لوله های جمع آوری نمونه رنگ بندی شده با افزودنی مناسب
پد گاز دو اینچی
برچسب
فرم درخواست آزمایش
چسب پانسمان

موضع های انجام خونگیری وریدی

شکل زیر مکان آناتومیک وریدهایی را نشان می دهد که به طور معمول برای خونگیری وریدی استفاده می شوند. شایع ترین سایت خونگیری ساعد است و پس از آن از روی پنجه بیشتر خونگیری می شود.

اجرا

هویت بیمار مطابق روتین موسسه تعیین شود.
دست های خود را کامل شسته و دستکش بپوشید.
به بیمار در مورد نمونه گیری خون اطلاع داده و رویه را برایش شرح دهید.
آموزش بیمار موجب کاهش اضطراب وی و همکاری بیشتر او می شود.
از بیمار بخواهید که در صورت احساس غش کردن، تعریق، تهوع در زمان خونگیری اطلاع دهد.
اگر بیمار استراحت مطلق است، به وضعیت طاقباز خوابیده و سرتخت اندکی بالا برده شود.
از بیماران غیر استراحت مطلق بخواهید که روی صندلی یا کنار تخت نشسته و دست خود را روی دسته صندلی یا میز کنار تخت قرار دهند.
وریدهای بیمار را بررسی کنید و بهترین موضع را برای خونگیری انتخاب کنید.
پوست بیمار را از نظر وجود رگه کبود نشانه ورید مشاهده کرده یا ورید را با احساس ریباند قوی لمس کنید.
گارو را به فاصله ۵ سانتیمتر بالاتر از محل خونگیری ببندید. در حالی که هنوز جریان خون شریانی وجود دارد، تورنیکه موجب اتساع وریدی می شود. اگر پرفیوژن شریانی به اندازه کافی باشد، می توانید نبض رادیال را حس کنید.
اگر تورنیکه موجب اتساع ورید نشد، از بیمار بخواهید که مشت خود را باز و بسته کند. هنگام وارد کردن نیدل بهتر است مشت بیمار بسته باشد و بعد از ورود نیدل، مشت خود را باز کند.
محل ورود نیدل را با پد ضدعفونی کننده تمیز کنید. از پهلو به پهلو تمیز کنید و به سمت بیرون بکشید تا فلور عفونی پوست به محل ورود نیدل کشیده نشود.
اجازه دهید قبل از رگ گیر، پوست خشک شود.
اگر از لوله تخلیه استفاده می کنید، بسته نیدل را باز کرده و نیدل را به ورودی آن وصل کنید، لوله های سایز مناسب انتخاب کنید.
اگر از سرنگ استفاده می کنید، سر سوزن مناسب را به آن وصل کنید.
سرنگ باید به اندازه کافی بزرگ باشد که خون لازم برای آزمایش را بتوان با آن گرفت.
با فشار شست بر پایین محل رگ گیری بر روی ورید آن را ثابت نگهدارید و پوست را اندکی به عقب بکشید، تا پوست تند شده و ورید ثابت بماند.
نیدل گیر یا سرنگ را طوری بگیرید که بریدگی نوک نیدل رو به بالا باشد و موازی با مسیر ورید و در زاویه ۳۰ درجه با دست باشد.
نیدل را به داخل ورید فرو کنید.
اگر از سرنگ استفاده می کنید، بلافاصله پس از ورود نیدل به داخل ورید، اندکی خون در محل اتصال نیدل و سرنگ جمع می شود، خون را به آرامی کشیده، پیستون سرنگ را به آرامی و با سرعت یکنواخت عقب بکشید تا وقتی نمونه کافی در سرنگ جمع شود. اگر پیستون را خیلی سریع عقب بکشید، موجب کولاپس ورید خواهد شد.
اگر از سرسوزن گیر و لوله تخلیه استفاده می کنید، دسته نیدل را محکم نگهدارید تا ورید تثبیت شود، سپس به پایین کمی فشار داده تا زمانی که نیدل درپوش لاستیکی را سوراخ کند. خون به طور خودکار به داخل لوله جریان خواهد یافت.
تورنیکه را بلافاصله پس از گرفتن خون کافی باز کنید تا از انعقاد و تجمع خون جلوگیری شود، زیرا نتایج تست را مختل می کند.

هشدار:
اگر جریان خون به داخل سرنگ یا لوله کافی نبود، تورینکه را مدت بیشتری بسته نگهدارید، اما همیشه قبل از بیرون کشیدن نیدل از ورید آن را باز کنید. تورنیکه نباید بیشتر از ۳ دقیقه بسته بماند.

به پر کردن لوله های آزمایش مورد نیاز ادامه دهید، یکی پس از دیگری لوله ها را جایگزین کنید.
وقتی لوله را جدا می کنید، به آرامی آن را بچرخانید تا خون با ماده افزودنی مخلوط شود.
پس از کشیدن نمونه، گاز پد را روی موضع گذاشته و به آرامی و با احتیاط نیدل را از ورید بیرون بکشید.
زمانی که از لوله تخلیه استفاده می کنید، آن را از سرسوزن گیر جدا کنید تا خلاء آزاد شود، قبل از اینکه نیدل را از ورید بیرون بکشید.
به مدت ۲ تا ۳ دقیقه فشار آرامی بر محل رگ گیری وارد کنید تا خونریزی متوقف شود. این کار از خروج خون به داخل بافت اطراف جلوگیری می کند که باعث هماتوم خواهد شد.
بعد از بند آمدن خون، گاز را با چسب روی محل خونگیری ثابت کنید.
اگر از سرنگ استفاده کرده اید، خون را به لوله آزمایش منتقل کنید.
نیدل را از سرنگ جدا کرده، لوله را باز کرده، به آرامی خون را به داخل لوله تخلیه کنید. مواظب باشید که خون کف نکند، که موجب همولیز خواهد شد.
بهتر است که لوله را کج گرفته و خون را به آرامی به دیواره لوله تخلیه کنید.
محل خونگیری را از نظر هماتوم چک کنید. اگر هماتوم وجود داشت، موضع را با گاز فشار دهید تا خون بند بیاید.
سرنگ، نیدل و دستکش را در محفظه مخصوص دور بریزید.
نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ و زمان نمونه گیری،
فرم درخواست آزمایش را به نمونه پیوست کرده و بلافاصله به آزمایشگاه بفرستید.

توجهات خاص

امروزه سازندگان زیادی اقدام به ساخت مجموعه های خونگیری ایمن و مهندسی کرده اند. اگر این کیت ها در موسسه شما وجود دارد، از این ست ها بجای نیدل استفاده کنید.
هرگز از دست یا پایی که برای درمان وریدی یا انتقال خون استفاده شده است، خونگیری نکنید، زیرا ممکن است روی نتیجه تست تاثیر بگذارد.

هشدار:
از موضع عفونی خونگیری نکنید، زیرا ممکن است پاتوژن ها را به داخل سیستم عروقی وارد کند. به همین شکل، از خونگیری از مناطق دچار ادم، شنت شریانی وریدی، مواضع دارای هماتوم قبلی یا جراحت عروقی پرهیز کنید.

اگر بیمار دارای وریدهای بزرگ، متسع و مرئی است، رگ گیری را بدون تورنیکه انجام دهید تا ریسک تشکیل هماتوم به حداقل برسد.
اگر بیمار دچار اختلال انعقادی است یا درمان ضد انعقادی دریافت می کند، حداقل ۵ دقیقه روی موضع خونگیری پس از کشیدن نیدل فشار وارد کنید ا از تشکیل هماتوم پیشگیری شود.
تا سر حد امکان از پاها برای رگ گیری استفاده نکنید، زیرا ریسک ترمبوفلبیت افزایش می یابد. بعضی از موسسات برای خونگیری از پاها به دستور پزشک نیاز دارند. سیاست موسسه خود را دنبال کنید.

هشدار:
برای نمونه گیری از کودکان و نوزادان، از لوله های نوزادان استفاده کنید، حجم خون کمتری نسبت به بالغین لازم است. لوله های کودکان ممکن است برای گروه های خاصی از بیماران از قبیل سالمندان نیز استفاده شود، یا کسانی که حجم خون پایین دارند. سیاست موسسه خود را دنبال کنید.